Καλοήθης Υπερτροφία Προστάτου
Η καλοήθης υπερτροφία προστάτου– γνωστή ως ΚΥΠ- είναι η συχνότερη καλοήθης πάθηση. Εμφανίζεται κυρίως σε άνδρες μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας και αφορά στην αύξηση του μεγέθους του προστάτη με το πέρασμα των χρόνων.
Τι είναι ο προστάτης;
Ο προστάτης είναι ένας αδένας, που αποτελεί τμήμα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος. Έχει μέγεθος όσο ένα κάστανο και βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ανδρική ουροδόχο κύστη (δηλ. προΐσταται της κύστεως). Περιβάλλει την ουρήθρα, δια μέσου της οποίας αποβάλλονται τα ούρα.
Η κύρια λειτουργία του προστάτη είναι να εκκρίνει ένα ειδικό υγρό, το προστατικό υγρό που μαζί με τα σπερματοζωάρια και το υγρό των σπερματοδόχων κύστεων εξέρχεται διαμέσου της ουρήθρας σαν εκσπερμάτισμα, κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Τι είναι η καλοήθης υπερτροφία προστάτου (ΚΥΠ);
Από την τρίτη με τέταρτη δεκαετία της ηλικίας το μέγεθος του προστάτου αυξάνεται προοδευτικά σε όλους τους άνδρες, στον καθένα με διαφορετικό ρυθμό εξέλιξης.
Εάν ο προστάτης μεγαλώσει αρκετά, ελαττώνει τη διάμετρο της ουρήθρας, διότι την πιέζει και η ροή των ούρων γίνεται πιο αδύναμη και πιο αργή. Αυτό μπορεί να συμβεί και σε μετρίου μεγέθους προστάτες. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται Καλοήθης Υπερτροφία Προστάτου (ΚΥΠ). Η καλοήθης υπερτροφία προστάτου δεν είναι καρκίνος, παρόλο που κάποιος μπορεί να έχει ταυτόχρονα και τα δύο. Η ΚΥΠ προκαλεί:
- Στένωση της ουρήθρας με συνέπεια αποφρακτικά συμπτώματα κατά την ούρηση.
- Διάφορες αλλοιώσεις της ουροδόχου κύστης που προκαλούν τα ερεθιστικά συμπτώματα των ούρων.
Όμως, μία αύξηση του μεγέθους του προστάτου και η αλλαγή στη ροή της ούρησης δε σημαίνει απαραίτητα ότι έχετε καρκίνο του προστάτου. Ο προστάτης θα συνεχίσει να μεγαλώνει υπό τη δράση των ανδρικών ορμονών με την πάροδο της ηλικίας και δεν υπάρχει κάτι που να αναστέλλει την εξελικτική αυτή διαδικασία.
Καλοήθης υπερτροφία προστάτου & Συμπτώματα
Η συμπτωματολογία ποικίλλει από άνδρα σε άνδρα και επηρεάζει:
• Το 35% των ανδρών άνω των 50 ετών
• Το 50% των ανδρών άνω των 60 ετών
• Το 90% ανδρών άνω 80 ετών
Τα συνηθέστερα συμπτώματα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, στα αποφρακτικά και τα ερεθιστικά:
- Αποφρακτικά:
o Δυσκολία ή καθυστέρηση έναρξης της ούρησης
o Αδύναμη ροή ούρων και ελαττωμένη ακτίνα ούρησης
o Παρατεταμένη διάρκεια κατά την ούρηση
o Αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστεως
o Στάγδην αποβολή ούρων
o Ακράτεια από υπερπλήρωση (σαν την κατσαρόλα που υπερχειλίζει από νερό)
o Επίσχεση ούρων (αδυναμία ούρησης)
- Ερεθιστικά:
o Συχνουρία (ανάγκη για συχνή ούρηση)
o Επιτακτική ούρηση (αιφνίδια τάση για ούρηση)
o Νυκτουρία (ούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας)
o Ακράτεια επιτακτικού τύπου
o Πόνος στην ούρηση
Τα ενοχλήματα πολλές φορές επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Αυτό έχει ως συνέπεια ο ασθενής να αποφεύγει καθημερινές δραστηριότητες, όπως το να μεταβεί σε δημόσιους χώρους ή να χρησιμοποιήσει τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή να ταξιδέψει, χωρίς να έχει εξασφαλίσει την πρόσβαση σε τουαλέτα. Επίσης, συχνά παραμένει αφυδατωμένος, επειδή αποφεύγει να πιει νερό, νομίζοντας ότι έτσι περιορίζει τα συμπτώματά του.
Πώς μπορεί να ξέρει ο ιατρός μου, αν ο προστάτης μου είναι διογκωμένος; Πώς γίνεται η διάγνωση της καλοηθούς υπερπλασίας προστάτη;
Η διάγνωση γίνεται από τον ουρολόγο και βασίζεται στα εξής:
- Λήψη ενός λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού. Συνήθως το ιατρικό ιστορικό λαμβάνεται με τη βοήθεια ειδικού ερωτηματολογίου.
- Διενέργεια υπερηχογραφήματος νεφρών, ουροδόχου κύστεως και προστάτου προ και μετά ούρηση για τη μέτρηση του ακριβούς μεγέθους του προστάτου και τυχόν υπολείμματος ούρων μετά από αυτή.
- Ουροδυναμική μέτρηση της ροής των ούρων, η οποία καταδεικνύει τη δύναμη εξόδου των ούρων.
- Δακτυλική εξέταση από το ορθό. Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης ο ιατρός σας ψηλαφεί τον προστάτη σας μέσω του ορθού. Η εξέταση δεν είναι επώδυνη και προκαλεί μόνο μικρή ενόχληση στους περισσότερους άνδρες. Αυτή η εξέταση δίνει τη δυνατότητα στο ιατρό σας να εκτιμήσει το μέγεθος του προστάτη και να εξακριβώσει, εάν έχει εξογκώματα ή ανώμαλη υφή. Πρόκειται για μια εξέταση αρκετά πολύτιμη για τον αποκλεισμό καρκίνου του προστάτη.
- Μέτρηση PSA στο αίμα. Ο προστατικός δείκτης PSA συνεκτιμάται με την ηλικία, το μέγεθος του προστάτη και τα ευρήματα της δακτυλικής εξέτασης.
- Σε μερικές περιπτώσεις χρειάζονται ειδικότερες εξετάσεις, όπως η κυστεοσκόπηση. Η κυστεοσκόπηση προσφέρει μια ενδοσκοπική, ανώδυνη και άμεση επισκόπηση όλου του κατωτέρου ουροποιητικού με παράλληλη εκτίμηση των επιπλοκών της ΚΥΠ.
Τι μπορεί να προκαλέσει η Καλοήθης υπερτροφία προστάτου, εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως;
Εάν η θεραπεία δε γίνει έγκαιρα μπορεί να προκληθούν σοβαρές επιπλοκές, όπως:
- Οξεία επίσχεση ούρων
- Χρόνια κατακράτηση ούρων
- Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
- Αιματουρία
- Δημιουργία ψευδοκκολπωμάτων
- Σχηματισμός λίθων εντός της ουροδόχου κύστεως
- Νεφρική ανεπάρκεια
Η πρόκληση νεφρικής ανεπάρκειας είναι η πιο σοβαρή επιπλοκή, με συνέπεια την αιμοκάθαρση. Η θεραπεία πρέπει, λοιπόν, να εφαρμοστεί ΝΩΡΙΣ!
Καλοήθης υπερτροφία προστάτου & Θεραπεία
Σκοπός της θεραπείας είναι η ανακούφιση του ασθενούς από την ταλαιπωρία που του δημιουργούν τα συμπτώματα, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την αποφυγή επιπλοκών της νόσου.
Ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και τα κλινικοεργαστηριακά ευρήματα ο ιατρός μπορεί να επιλέξει-προτείνει μία από τις παρακάτω θεραπευτικές λύσεις:
- Παρακολούθηση ή φαρμακευτική αγωγή, σε περιπτώσεις ήπιας συμπτωματολογίας.
- Χειρουργική αντιμετώπιση με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους: Η χειρουργική αντιμετώπιση συστήνεται, όταν υπάρχουν πιο σοβαρά συμπτώματα ή σε εκδήλωση επιπλοκών , ή επί αποτυχίας των φαρμάκων. Η φαρμακευτική αγωγή ενδέχεται να μην μπορεί να εξασφαλίσει μια φυσιολογική ροή ούρων ή μπορεί να μην είναι ανεκτή λόγω παρενεργειών ή αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής.
- Μέθοδοι ελάχιστα επεμβατικής αντιμετώπισης αποτελούν οι:
- Μέθοδος TURis με διπολική ενέργεια (για όλα τα μεγέθη προστάτου)Μέθοδος REZUM με υδρατμούς (για μικρότερους προστάτες έως 60cc)
- Μέθοδος HOLep με laser υψηλής ισχύος (εκπυρήνιση του προστατικού αδενώματος και κατακερματισμός του με το morcellator) (για μεγαλύτερους αδένες, συνήθως άνω των 100cc αν και μπορεί να διενεργηθεί σε όλα τα μεγέθη προστάτου)
- Άλλες, σπανιότερες χειρουργικές επεμβάσεις κυρίως για υπερμεγέθεις προστάτες αποτελούν οι:
- Λαπαροσκοπική αδενωματεκτομή
- Ρομποτική αδενωματεκτομή
Ένα σημαντικό ποσοστό (2 στους 5) των ασθενών τελικά θα χρειαστεί οπωσδήποτε να χειρουργηθεί. Η χειρουργική θεραπεία ανακουφίζει άμεσα το κώλυμα-εμπόδιο, ελευθερώνοντας την έξοδο των ούρων. Σε κάθε περίπτωση, η χειρουργική επέμβαση θεωρείται η πιο αποτελεσματική και οριστική μορφή αντιμετώπισης της καλοήθους υπετροφίας του προστάτου.
Καλοήθης υπερπλασία προστάτου & Διουρηθρική προστατεκτομή με τη μέθοδο TURis (με πλάσμα και διπολική ενέργεια) (TURis=Trans-Urethral Resection in saline)
Η διουρηθρική εκτομή του προστάτου (TURP=Trans-Urethral Resection of the Prostate) αποτελεί, εδώ και αρκετές δεκαετίες, διεθνώς, τον χρυσό κανόνα για την πιο αποτελεσματική διόρθωση του διογκωμένου προστάτου διαμέσου της ουρήθρας. Όμως, η μέθοδος αυτή χαρακτηριζόταν από περιορισμούς και κάποια μειονεκτήματα. Όμως, τους περιορισμούς και τα μειονεκτήματά της ήρθε να καλύψει η «εξέλιξη» της μεθόδου που λέγεται TURis.
Η μέθοδος TURis θεωρείται ασφαλής κι έφερε επανάσταση στη θεραπεία της ΚΥΠ. Η συγκεκριμένη μέθοδος αφαιρεί το προστατικό αδένωμα χωρίς αιμορραγία (καλύτερη αιμόσταση) και σε λιγότερο χρόνο. Δεν απαιτεί μετάγγιση αίματος και δεν προκαλεί το σύνδρομο διουρηθρικής, μιας πολύ σοβαρής επιπλοκής. Έτσι, φαίνεται ότι η μέθοδος αυτή δεν επιβαρύνει ούτε στο ελάχιστο την κατάσταση του ασθενούς.
Επίσης, η συγκεκριμένη μέθοδος επιτυγχάνει άριστο αποτέλεσμα ακόμη και σε ιδιαίτερα ευμεγέθεις προστάτες που παλαιότερα υποβάλλαμε σε ανοιχτή χειρουργική επέμβαση.
Περιγραφή της διουρηθρικής προστατεκτομής με τη μέθοδο TURis
Υπό αναισθησία (είτε γενική ή επισκληρίδιο/ενδοραχιαία) εισάγουμε ένα ειδικό λεπτό εργαλείο (ρεζεκτοσκόπιο) διαμέσου της ουρήθρας, χωρίς τομή, στο εσωτερικό του προστάτου. Από αυτήν τη θέση, υπό όραση μέσω κάμερας σε οθόνη με μεγάλη μεγέθυνση, διενεργείται, με ένα ειδικό ανταλλακτικό εργαλείο (αγκύλη διπολικής διαθερμίας) μιας χρήσης, εκτομή του υπερπλαστικού ιστού. Η εκτομή πραγματοποιείται κομμάτι- κομμάτι, όπως τα «ροκανίδια». Στη συνέχεια, ο υπερπλαστικός ιστός αφαιρείται διαμέσου του ίδιου του εργαλείου και στέλνεται για ιστολογική εξέταση.
Στο τέλος, η περιοχή μένει ανοικτή και ανεμπόδιστη, όπως εάν θα αφαιρούσαμε όλο το φρούτο ενός μανταρινιού και αφήναμε μόνο τη φλούδα. Η όλη διαδικασία γίνεται υπό όραση και υπό τη ροή αποστειρωμένου φυσιολογικού ορού που ξεπλένει συνεχώς την περιοχή. Το γεγονός αυτό αποκλείει την πολύ σοβαρή επιπλοκή που συνέβαινε παλαιότερα, δηλαδή το σύνδρομο διουρηθρικής λόγω απορρόφησης υπότονων διαλυμάτων που χρησιμοποιούνταν και προκαλούσαν δηλητηρίαση εξ ύδατος από την αραίωση του αίματος.
Η επέμβαση διαρκεί περίπου 1-1,5 ώρα και η διάρκεια εξαρτάται από το μέγεθος του προστάτου. Στο τέλος, τοποθετείται ένας καθετήρας διαμέσου της ουρήθρας, ο οποίος αφαιρείται την επομένη ημέρα.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της μεθόδου;
Η τεχνική είναι λιγότερο τραυματική, αναίμακτη, και με πολύ χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών. Δεν υπάρχει μετεγχειρητικός πόνος, ενώ ο ασθενής κινητοποιείται τις πρώτες μετεγχειρητικές ώρες.
Ο συνδυασμός εκτομής-εξάχνωσης και ταυτόχρονης ηλεκτροπηξίας της επιφάνειας του ιστού αφήνει τελικά μια ομαλή και ομοιόμορφη επιφάνεια στην προστατική κοίτη.
Η μέθοδος TURis ενδείκνυται σε όλους τους ασθενείς, διότι αφαιρεί όλο το αδένωμα, όσο μεγάλο κι αν είναι. Επίσης, είναι πολύ γρήγορη, αναίμακτη και επιτρέπει την ιστολογική εξέταση του προστατικού ιστού που αφαιρείται. Τέλος, χαρακτηρίζεται από πολύ βραχεία νοσηλεία (συνήθως 1 ημέρα) και σε κάποιες περιπτώσεις μόνο λίγες ώρες.
Διευκρινήσεις για μετά το χειρουργείο
Κατά τη μετεγχειρητική αποκατάσταση ο ασθενής θα πρέπει να εφαρμόζει τις οδηγίες του ιατρού. Έτσι, ο ασθενής θα πρέπει να περιμένει τα κάτωθι:
- Μετά από την επέμβαση παραμένει ένας καθετήρας, ώστε να «ξεπλένει» την περιοχή με πλύσεις φυσιολογικού ορού.
- Ο ασθενής συνήθως κινητοποιείται λίγες ώρες μετά και σιτίζεται το μεσημέρι με ελαφρά διατροφή και το βράδυ με ελεύθερη.
- Το επόμενο πρωί της επέμβασης, ο ασθενής εξέρχεται της κλινικής χωρίς καθετήρα.
- Ο ασθενής θα πρέπει για περίπου 7-10 ημέρες να πίνει πολλά υγρά και να αποφεύγει το πιπέρι και τα λοιπά μπαχαρικά, καθώς και το αλκοόλ.
- Επίσης, θα λαμβάνει μία αντιβίωση για λίγες ημέρες, ώστε να προστατεύεται, μέχρις ότου επουλωθούν οι εσωτερικές πληγές.
- Συνιστάται αποφυγή σεξουαλικών δραστηριοτήτων για περίπου 25 ημέρες.
- Εντός 7 ημερών ο ασθενής μπορεί συνήθως να έχει φυσιολογικές καθημερινές δραστηριότητες, όπως να κάθεται και να οδηγεί.
- Εντός της εβδομάδος συνήθως εκδίδεται και η απάντηση της ιστολογικής εξέτασης.
- Όποιος ασθενής λαμβάνει αντιπηκτικά, τα ξεκινά συνήθως 7-10 μέρες μετά την επέμβαση.
Τι να περιμένουν οι ασθενείς μετά τη διουρηθρική προστατεκτομή με τη μέθοδο TURis;
Μετά την επέμβαση υπάρχει φυσιολογική εγκράτεια ούρων και φυσιολογική ή και βελτιωμένη στυτική λειτουργία. Το μόνο που αλλάζει είναι η παλινδρόμηση του εκσπερματίσματος προς την ουροδόχο κύστη (παλίνδρομη εκσπερμάτιση), η οποία δεν επηρεάζει το αίσθημα του οργασμού.
Το αίσθημα αυτό ελέγχεται από τις ίνες του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, ούτε προκαλεί κάποια βλάβη στην ουροδόχο κύστη, γιατί εξέρχεται με την ούρηση. Ειδικότερα, το φαινόμενο της παλίνδρομης εκσπερμάτισης οφείλεται στο γεγονός ότι ο κυστικός αυχένας (όριο κύστεως-προστάτου) διανοίγεται καλά κατά την επέμβαση, ώστε να ουρεί ο ασθενής ανεμπόδιστα. Η σεξουαλική λειτουργία μετά από λίγο καιρό είναι απόλυτα φυσιολογική!
Εάν εμφανίζετε συμπτώματα που συνδέονται με την ύπαρξη καλοήθους υπερπλασίας προστάτου, επικοινωνήστε άμεσα με τον έμπειρο Χειρουργό Ουρολόγο Μιχαήλ Κουμεντάκη. Ο ιατρός αντιμετωπίζει το κάθε περιστατικό εξατομικευμένα, εφαρμόζοντας τις πιο σύγχρονες τεχνικές.